Mwe nneenyisa nti tewali mutwe gwa mbaluwa oba bigambo ebikulu ebyaweebwa mu biragiro. Nnandikozesezza ebigambo bino "Okuddaabiriza Kabuyonjo" nga mutwe gwa mbaluwa, naye ngenda kulaba ku nsonga enkulu ezikwata ku kuddaabiriza kabuyonjo mu luganda nga bwe nnandiwadde mu mboozi ennamba.
Okuddaabiriza kabuyonjo kye kimu ku bintu ebikulu ennyo mu maka. Kabuyonjo ennungi etangaaza ennyumba yonna era eyamba okukuuma obulamu n'obuyonjo. Okuddaabiriza kabuyonjo kisobola okuba ekintu eky'essanyu naye era ekizibu, nga kyetaagisa okuteekateeka obulungi n'okumanya ebikulu by'olina okukola. Mu mboozi eno, tujja kulaba ensonga enkulu ezikwata ku kuddaabiriza kabuyonjo, engeri y'okukitegekamu, n'ebirungi ebiva mu kukola omulimu guno.
Bintu ki ebikulu by’olina okussaako omwoyo ng’oddaabiriza kabuyonjo?
Bw’oba ng’otandika okuddaabiriza kabuyonjo, waliwo ebintu ebikulu by’olina okussaako omwoyo:
-
Entegeka y’ebbanga: Lowooza ku ngeri gy’oyagala kabuyonjo yo ekozesebwemu era otegeke ebbanga eriwerako.
-
Ebikozesebwa: Londa ebikozesebwa ebigumira amazzi era ebyangu okuyonja.
-
Obulabi: Londa langi n’empya ezisobola okukwatagana n’ennyumba yo yonna.
-
Okukozesa amazzi obulungi: Funa ebikozesebwa ebikendeza ku nkozesa y’amazzi.
-
Okweyambisa abamanyi: Bw’oba tosobola kukola mulimu gwonna, funa abamanyi abakuguyambeko.
Mitendera ki egy’okuddaabiriza kabuyonjo?
Okuddaabiriza kabuyonjo kirina emirtendera egyenjawulo:
-
Okutegeka: Lowooza ku by’oyagala okukyusa era otegeke ssente.
-
Okuggyawo ebikadde: Ggyawo ebintu byonna ebikadde mu kabuyonjo.
-
Okuddaabiriza amabomba: Kakasa nti amabomba gonna gakola bulungi.
-
Okutereeza ebisenge: Tereeza ebisenge ng’okozesa ebikozesebwa ebigumira amazzi.
-
Okuteeka ebipya: Teeka ebintu ebipya ng’ekyoloni, lavabo, n’ebirala.
-
Okussaawo amataala: Londa amataala agakwatagana n’empya y’omu kabuyonjo.
-
Okumalirizaawo: Kakasa nti buli kintu kiteekeddwa bulungi era nga kikola.
Ssente mmeka ezeetaagisa okuddaabiriza kabuyonjo?
Ssente ezeetaagisa okuddaabiriza kabuyonjo zisobola okukyuka okusinziira ku bunene bw’omulimu n’ebikozesebwa by’olonda. Wammanga waliwo okubalirira okw’awamu okw’essente ezeetaagisa:
| Omutendera | Ssente Ezeetaagisa (mu Ssilingi) |
|---|---|
| Okutegeka | 500,000 - 1,000,000 |
| Okuggyawo ebikadde | 1,000,000 - 2,000,000 |
| Okuddaabiriza amabomba | 2,000,000 - 4,000,000 |
| Okutereeza ebisenge | 3,000,000 - 5,000,000 |
| Okuteeka ebipya | 5,000,000 - 10,000,000 |
| Okussaawo amataala | 1,000,000 - 2,000,000 |
| Awamu | 12,500,000 - 24,000,000 |
Ssente, emiwendo, oba okubalirira okw’essente okwogereddwako mu mboozi eno kusinziira ku kumanya okusinga okusembayo naye kuyinza okukyuka mu biseera eby’omu maaso. Kirungi okukola okunoonyereza okwo ng’tonnatandika kuddaabiriza kabuyonjo.
Ebirungi ki ebiva mu kuddaabiriza kabuyonjo?
Okuddaabiriza kabuyonjo kirina ebirungi bingi:
-
Kyongera ku bbeeyi y’ennyumba yo.
-
Kiyamba okukozesa obulungi ebbanga eriri mu nnyumba yo.
-
Kiyongera ku bulamu n’obuyonjo mu maka.
-
Kikendeeza ku nkozesa y’amazzi n’amasannyalaze.
-
Kireeta essanyu n’obuweweevu mu maka.
Mu bufunze, okuddaabiriza kabuyonjo kye kimu ku bintu ebikulu ennyo by’osobola okukola mu maka go. Kyetaagisa okutegeka obulungi, okumanya ebikulu by’olina okukola, n’okufuna obuyambi bw’abamanyi bw’oba ng’obwetaaga. Wadde nga kiyinza okuba ekintu eky’omuwendo, ebirungi ebiva mu kuddaabiriza kabuyonjo biwerako nnyo era bisobola okuyamba mu kuzza ssente zo mu biseera eby’omu maaso.
